سیاست خارجی، به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در پیشبرد اهداف و مبانی هر نظام حقوقی، نقشی بنیادین در تحقق آرمان‌های قانون اساسی و پیشرفت برنامه‌های کلان یک کشور دارد. سیاست خارجی، تجلی تعاملات نظام حاکمیتی با سایر دولت­‌ها و ملت­‌ها است و از این رو، پیوندی ناگسستنی با اصول و ارزش‌های بنیادین مندرج در قانون اساسی دارد.

رویکرد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به سیاست خارجی، در اصول متعددی همچون بند «ج» اصل دوم، بند 16 اصل سوم، اصل یازدهم، اصول یکصد و پنجاه و دوم تا یکصد و پنجاه و چهارم، به‌وضوح تبیین شده است. این اصول، راهبردهای کلان و چارچوب‌های حقوقی سیاست خارجی را مشخص می‌کنند.

بر این اساس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اصولی استوار است که از مبانی دینی و آرمان‌های انقلابی کشور نشأت می‌گیرند. این مبانی شامل تلاش برای برقراری روابط صلح‌آمیز متقابل با دولت‌های غیرمحارب، تعهد برادرانه به همه مسلمانان، و حمایت بی‌دریغ از مستضعفان جهان است. همچنین، نفی هرگونه ستمگری و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال و تمامیت ارضی، و دفاع از حقوق مسلمانان در سراسر جهان از دیگر محورهای این مبانی هستند. این رویکرد، نه تنها بر تقویت اتحاد و همبستگی در میان ملت‌های اسلامی تأکید دارد، بلکه تلاش دارد از طریق راهبردهایی نظیر حمایت از عدالت و آزادی‌خواهی، نقش فعال و معناداری در نظام بین‌الملل ایفا کند.

تحقق سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مستلزم رعایت الزاماتی است که همواره در چارچوب اصول قانون اساسی و استقلال ملی قرار دارند. این الزامات شامل کوشش پیگیر برای وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای اسلامی، ممنوعیت انعقاد هرگونه قرارداد که موجب سلطه بیگانگان شود، و حمایت از مبارزات حق‌طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین است. همچنین، خودداری از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت‌ها به‌عنوان یکی از اصول بنیادین این سیاست، بیانگر احترام ایران به حاکمیت ملی و استقلال دیگر کشورها است. این الزامات، چارچوبی برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی ایران در مسیر حفظ کرامت انسانی و تحقق عدالت جهانی فراهم می‌کنند.

کتاب حاضر با عنوان «سیاست خارجی و قانون اساسی»، مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی را گردآوری کرده که هر یک به جنبه‌ای از سیاست خارجی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران پرداخته‌اند. این مقالات، موضوعاتی همچون الزامات حقوقی سیاست خارجی، تحلیل مبانی فقهی و حقوقی در تعاملات بین‌المللی، بررسی نظارت‌های اساسی بر معاهدات و توافق‌نامه‌های بین‌المللی، و تحلیل چالش‌های ناشی از اجرای این سیاست‌ها را پوشش می‌دهند.

مطالعه و پژوهش در این حوزه، برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق عمومی و نیز فعالان حوزه روابط بین‌الملل، ضرورتی انکارناپذیر است. فهم دقیق اصول سیاست خارجی مندرج در قانون اساسی و تحلیل عملکرد آن در مواجهه با مسائل و پدیده‌های روز جهان، می‌تواند به تعمیق درک ما از تعاملات حقوقی و سیاسی کشور با نظام بین‌الملل کمک کند و بستری برای تقویت جایگاه ایران در عرصه جهانی فراهم آورد.

این اثر، با ارائه مقالاتی جامع و متنوع، تلاش دارد تا ضمن تشریح مبانی و اصول سیاست خارجی ایران، زمینه را برای پژوهش‌های بیشتر در این حوزه فراهم سازد. امید است این کتاب بتواند پاسخی درخور به نیازهای علمی و پژوهشی ارائه دهد و گامی در جهت توسعه دانش حقوق عمومی در ایران بردارد.

دانلود فهرست و مقدمه کتاب