مبانی نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوبات و استفساریه‌های سال ۱۳۹۵

«مباني نظرات شوراي نگهبان» يا به عبارت ديگر «نظرات استدلالي شورای نگهبان»، كه استخراج آنها در اين پژوهشكده در قالب مجموعه‌‏ای منسجم و منظم به عنوان يكي از مهم‏ترين برنامه‏‌ها تعريف شده، عبارت است از: مجموعه استدلال‏‌ها و برداشت‏‌های فقهي، حقوقي كه اعضاي محترم شورای نگهبان در جلسات بررسي مصوبات مجلس شورای اسلامی، بررسي اساسنامه‏‌های مصوب هيئت وزيران، بررسي اصول قانون اساسي براي ارائه‏‌ی نظريه تفسيری و… در خلال مباحث خويش بيان كرده‌‏اند.

اين مجموعه از استدلال‏‌ها و برداشت‏‌ها، در قالب يك دسته‏‌بندي منظم و منطقي براساس ديدگاه‏‌هاي مختلف مطرح شده در مذاكرات اعضاي شوراي نگهبان و با استناد و مستنبط از آن، به تفكيك هر ماده از مصوبه يا سؤال و استفسار، استخراج، تنقيح و تدوين شده است. هدف از تهيه‏‌ي اين مجموعه، آشنا ساختن مخاطبان به‏‌ويژه مجامع حوزوي و دانشگاهي و مراجع قانون‏گذاري، سياست‏گذاري و اجرايي كشور با مباني و ادله‏‌ي فقهي و حقوقي نظرات شوراي نگهبان است.

نخستين ثمره‏‌ي اين فعاليت علمي، پيش‏تر در سال 1391 با انتشار كتابي تحت عنوان «مباني آراء و نظرات شوراي نگهبان (مستنبط از مشروح مذاكرات سال 1387)» به زيور طبع آراسته شده بود. سپس پنج كتاب ديگر از اين مجموعه با اندكي تغيير در شكل و محتوا نسبت به كار پيشين، تحت عنوان «مباني نظرات شوراي نگهبان در خصوص مصوبات و استفساريه‏‌هاي سال‏هاي 1390، 1391، 1392، 1393 و 1394 (برگرفته از مشروح مذاكرات شوراي نگهبان)»، به محضر جامعه‏‌ي علمي و اجرايي كشور تقديم شد. كتاب حاضر نيز، كتاب هفتم از اين مجموعه و مربوط به مصوبات سال 1395 است كه به جامعه علمی کشور تقديم مي‏‌شود.

اين كتاب در سه بخش كلّي، مجموعه نظرات استدلالي مربوط به مصوبات مجلس شوراي اسلامي، اساسنامه‏‌هاي مصوب هيئت وزيران و استفساريه‏‌هاي انجام‏ شده از شوراي نگهبان را در بر مي‏‌گيرد كه مربوط به سال 1395 است. در اينجا توضيح اين نكته براي خوانندگان محترم ضروري است كه از آنجا كه بسياري از موضوعات مورد بررسي در شوراي نگهبان، به ويژه مصوبات مجلس شوراي اسلامي، ممكن است به دليل ايراد مغايرت برخي از مواد مصوبه با قانون اساسي يا موازين شرعي، چندين مرتبه در فواصل مختلف و گاهي در طي چندين سال، بين مجلس و شوراي نگهبان رفت و برگشت داشته باشد، ملاك زمانيِ مدّ نظر براي ذكر موضوعات در اين كتاب، زمان تصويب نهايي آن مصوبه يا اعلام نظر نهايي شوراي نگهبان در خصوص سؤال يا استفسارِ انجام شده است. بر اين اساس، هدف آن بوده است كه مجموعه‏‌ي كليه‏‌ي مصوبات مجلس يا هيئت وزيران كه در سال 1395 به تأييد شوراي نگهبان رسيده و به «قانون» تبديل شده‏‌اند و همچنين كليه‏‌ي استفساريه‏‌هايي كه در سال 1395 از سوي شوراي نگهبان بررسي و پاسخ گفته شده‏‌اند، در اين مجموعه گردآوري شود.

همچنين كليه‏‌ي مصوباتي كه به دليل بروز اختلاف بين مجلس شوراي اسلامي و شوراي نگهبان، بر اساس اصل (112) قانون اساسي براي رفع اختلاف به مجمع تشخيص مصلحت نظام ارجاع شده‏‌اند و اين مجمع در سال 1395 نسبت به آنها تعيين تكليف كرده است، در اين مجموعه گرد آمده‏‌اند، هر چند تاريخ تصويب اين موضوعات در مجلس و يا مذاكرات مربوط به آن در شوراي نگهبان، در سال‏هاي پيش از 1395 انجام شده باشد.

اين كتاب محصول تلاش علمي جمعي از پژوهشگران اين پژوهشكده است كه در دو مرحله، اقدام به استخراج، تنقيح و تدوين مباني نظرات شوراي نگهبان كرده‏‌اند. در مرحله‏‌ي نخست، پژوهشگران متن مشروح مذاكرات مربوط به هر موضوع را مطالعه و مباني نظرات و استدلال‏‌هاي مطرح‏‌شده از سوي اعضاي شوراي نگهبان راجع به آن موضوع را استخراج و به صورت منقّح و دسته‏‌بندي‏‌شده تدوين مي‏‌كنند. در مرحله‏‌ي دوم (مرحله‏‌ي بازبيني و نظارت)، براي اطمينان از صحت استنباط انجام‏‌شده از متن مشروح مذاكرات، با مطالعه‏‌ي مجدد متون مشروح مذاكرات اعضاي شوراي نگهبان، استدلال‏‌هاي استخراج‏ شده در مرحله‏‌ي اول با متن مشروح تطبيق داده می‌شود و عنداللزوم به اصلاح و تكميل آنها مبادرت مي‏‌شود.

دریافت فهرست و مقدمه کتاب